තාර්කික ද්වාර (Logic Gates) හා ඒවාට අදාළ සත්‍යතා වගු (Truth Tables)

තර්ක ආදාන (Logic Inputs) එකක් හෝ වැඩි ගණනක් සඳහා තනි තර්ක ප්‍රතිදානයක් (Single Logic Output) ලබා දීමට තාර්කික මෙහෙයුමක් (Logical Operation) සිදුකරන උපාංග තර්ක ද්වාර ලෙස හැඳින්වේ. මෙහිදී බූලියන් තර්ක යොදාගනු ලබයි.
ප්‍රායෝගික වශයෙන් තර්ක ද්වාර ඉලෙක්ට්‍රොනික උපාංග ලෙස නිපදවා ඇත්තේ දියෝඩ (Diode) හා ට්‍රාන්සිස්ටර (Transistor) භාවිතයෙනි. තවද මෙම තර්ක ද්වාර, ප්‍රතියෝජක (Relays) සහ යාන්ත්‍රික ආකාරවලටද නිපදවීමටද පුළුවන.

සත්‍යතා වගු. (Truth Tables)

තර්ක ද්වාරයක හැසිරීම විස්තර කෙරෙන වගු විශේෂයකි. තර්ක ද්වාරවලට තිබිය හැකි සියලු ආදාන සංයෝජන හා ඊට අදාල ප්‍රතිදාන වල ලැයිස්තුවක් ලෙස සත්‍යතා වගුවක් හැඳින්විය හැක.

තර්ක ද්වාර (Logic Gates)

1. NOT තර්ක ද්වාරය (Logical Negation/Inverter)

NOT තර්ක ද්වාරයේ තර්ක ආදානය සත්‍ය වන විත තර්ක ප්‍රතිදානය අසත්‍ය වේ. තර්ක ආදානය අසත්‍ය වන විට තර්ක ප්‍රතිදානය සත්‍ය වේ.

ෂඩ් අපවර්තකය (Hex Inverter-IC)

ඉහත ආකාරයේ අනුකලිත පරිපථයක්, ආලෝක විමෝචක දියෝඩ සහ විදුලි සැපයුමක් භාවිතා කර ඉලෙක්ටොනික වැඩ පුවරුවක පරිපථයක් ගොඩනගා NOT ද්වාරයක ක්‍රියාව අධ්‍යයනය කළ හැක.

2. OR තර්ක ද්වාරය.

A හා B තර්ක ආදානයන් දෙකම අසත්‍ය අවස්ථාවේ පමණක් F තර්ක ප්‍රතිදානය අසත්‍ය වේ. අනෙකුත් සියලුම අවස්ථාවල තර්ක ප්‍රතිදානය සත්‍ය වේ.

ඉහත ආකාරයේ අනුකලිත පරිපථයක් ආලෝක විමෝචක දියෝඩ සහ විදුලි සැපයුමක් භාවිතා කර ඉලෙක්ට්‍රොනික වැඩ පුවරුවක පරිපථයක් ගොඩනගා OR ද්වාරයක ක්‍රියාව අධ්‍යයනය කළ හැක.

3. AND තර්ක ද්වාරය.

AND තර්ක ද්වාරයේ තර්ක ආදානයන් සියල්ලම සත්‍ය නම් පමණක් තර්ක ප්‍රතිදානය සත්‍ය වේ. අනෙකුත් සියලුම අවස්ථාවල තර්ක ප්‍රතිදානය අසත්‍ය වේ.

ඉහත ආකාරයේ අනුකලිත පරිපථයක් ආලෝක විමෝචක දියෝඩ සහ විදුලි සැපයුමක් භාවිතා කර ඉලෙක්ට්‍රොනික වැඩ පුවරුවක පරිපථයක් ගොඩනගා AND ද්වාරයක ක්‍රියාව අධ්‍යයනය කළ හැක.

4. XOR තර්ක ද්වාරය

XOR තර්ක ද්වාරය තර්ක ආදානයන් සමාන වන විට තර්ක ප්‍රතිදානය අසත්‍ය වන අතර, තර්ක ආදානයන් දෙක අසමාන වූ විට තර්ක ප්‍රතිදානය සත්‍ය වේ.

ඉහත ආකාරයේ අනුකලිත පරිපථපයක් ආලෝක විමෝචක දියෝඩ සහ විදුලි සැපයුමක් භාවිතා කර ඉලෙක්ට්‍රොනික වැඩ පුවරුවක පරිපථයක් ගොඩනගා XOR තර්ක ද්වාරයක ක්‍රියාව අධ්‍යයනය කළ හැක.

ඒකබද්ධිත තර්ක ද්වාර (Combinational Logic Gates)

මූලික තර්ක ද්වාරයක් වන NOT තර්ක ද්වාර සමඟ අනෙක් මූලික ද්වාර තුන වෙන වෙනම සංයෝජනය වීමෙන් සෑදි ඇති ද්වාර තුන සංයෝජිත තර්ක ද්වාර ලෙස නම් කරනු ලැබේ.

1. NOR තර්ක ද්වාරය

OR තර්ක ද්වාරය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිදානයේ නැතාර්ථය (Negation) මෙම ද්වාරයේ ප්‍රතිදානය ලෙස ලැබේ.

ඉහත ආකාරයේ අනුකලිත පරිපථයක් ආලෝක විමෝචක දියෝඩ සහ විදුලි සැපයුමක් භාවිතා කර ඉලෙක්ට්‍රොනික වැඩ පුවරුවක පරිපථයක් ගොඩනගා NOR තර්ක ද්වාරයක ක්‍රියාව අධ්‍යයනය කළ හැක.

2. NAND තර්ක ද්වාරය.

AND තර්ක ද්වාරය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිඵලයේ නැතාර්ථය මෙම ද්වාරයේ ප්‍රතිදානය ලෙස ලැබේ.

ඉහත ආකාරයේ අනුකලිත පරිපථයක් ආලෝක විමෝචක දියෝඩ සහ විදුලි සැපයුමක් භාවිතා කර ඉලෙක්ට්‍රොනික වැඩ පුවරුවක පරිපථයක් ගොඩනගා NAND තර්ක ද්වාරයක ක්‍රියාව අධ්‍යයනය කළ හැක.

3. XNOR තර්ක ද්වාරය.

XOR තර්ක ද්වාරය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිදානයේ නැතාර්ථය මෙම ද්වාරයේ ප්‍රතිදානය ලෙස ලැබේ.

ඉහත ආකාරයේ අනුකලිත පරිපථයක් ආලෝක විමෝචක දියෝඩ සහ විදුලි සැපයුමක් භාවිතා කර ඉලෙක්ට්‍රොනික වැඩ පුවරුවක පරිපථයක් ගොඩනගා XNOR තර්ක ද්වාරයක ක්‍රියාව අධ්‍යයනය කළ හැක.