විද්‍යුත් ව්‍යාපාර සහ විද්‍යුත් වාණිජ්‍ය

විද්‍යුත් ව්‍යාපාර: අන්තර්ජාලය හරහා භාණ්ඩ මිලදී ගැනීම, විකිණීම හා සේවා සැපයීම විද්‍යුත් ව්‍යාපාර නම් වේ.

විද්‍යුත් වාණිජ්‍ය: මෙය විද්‍යුත් ව්‍යාපාරවල උප කොටසක් වන අතර අන්තර්ජාලය හරහා ව්‍යාපාර කටයුතු කරගෙන යාම වේ. එනම් ආයතන, තනි පුද්ගලයින්, පක්ෂ අතර හා ඒවායේ ආයතන හෝ පක්ෂ ඇතුළත හුවමාරු ක්‍රියාවලියකි.

විද්‍යුත් ව්‍යාපාරික මුදල් ගනුදෙනු වර්ග.

B2B - ව්‍යාපාරයෙන් ව්‍යාපාරයට.

සමාගම් දෙකක් අතර මිලදී ගැනීම හා විකිණීම B2B නම් වේ. මෙහිදී රහසිගත තොරතුරු බෙදාහැරීම හා ඒවාට පිවිසීම සීමාසහිත වේ. මේවායේ තොරාගත් තොරතුරු පමණක් ඇත. නොමිලේ ප්‍රවාහනය කරයි. ගනුදෙනු සම්පූර්ණ කිරීම සඳහා සාමාජිකයින්හට ගෙවීමේ පහසුකම් සලසා දෙයි.

විද්‍යුත් උපකරණ, ආහාර, ගෘහ භාණ්ඩ, බෙහෙත් වර්ග, සෙල්ලම්බඩු, විසිත්රු සෙල්ලම් ආදී විවිධ භාණ්ඩ මේවායේ ඇති අතර මිල ගණන් ප්‍රදර්ශනය කර ඇත.

B2B අවශ්‍යතා - මිලගණන් බෙදාහැරීම් හා භාණ්ඩ විස්තර මිළදී ගන්නා හා විකුණන්නන්ගේ එකඟතාවය මත සිදුවිය යුතුයි. ආයතනයේ පද්ධතිය ඔවුන්ගේ පාරිභෝගිකයන් අතර මානව සබඳතා නොමැතිව සන්නිවේදනය කළ යුතුයි.

උදාහරණ: 

• www.walmart.com

B2C - ව්‍යාපාරයෙන් පාරිභෝගිකයාට

මෙය පාරිභෝගිකයන්ගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා අන්තර්ජාලය හරහා නිෂ්පාදන හා සේවා විකුණන ව්‍යාපාරික ගනුදෙනුවකි.

විද්‍යුත් වානිජ්‍ය අදායම් බෙදා හදා ගැනීම මේ හරහා කරනු ලැබේ.

මෙහිදී මිල ගණන් හා භාණ්ඩ විස්තර බෙදා හැරීම් සඳහා එකඟතාවක් අවශ්‍ය නොවේ. අනෙක් පද්ධති අතර ව්‍යාපාරික සබඳතාවක් අවශ්‍ය නැත.

උදාහරණ:

• www.auction.com
• www.amazon.com
• www.dell.com

 C2C පාරිභෝගිකයාගෙන් පාරිභෝගිකයාට.

අන්තර්ජාලය හරහා පාරිභෝගිකයෙක් තවත් පාරිභෝගිකයෙකුට භාණ්ඩ හා සේවා විකිණීම C2C නම් වේ. සමහරවිට ලියාපදිංචි විය හැක. මිලදී ගත් විට තැපෑලෙන් එවීම නොමිලේ කරයි. පොත්පත්, පැරණි බඩු, මුද්දර, වීඩියෝ සෙල්ලම් කාර්, දුරකථන ආදිය විකිණීමට හැකිය.

උදාහරණ:

• www.ebay.com
• www.paypal.com
• www.qxl.com

 C2B පාරිභෝගිකයාගෙන් ව්‍යාපාරිකයාට.

පාරිභෝගිකයා විකිණුම්කරු ලෙසද, ව්‍යාපාරය මිලදී ගන්නා ලෙසද ක්‍රියා කරන අතර සපයන සේවාව සඳහා පාරිභෝගිකයාට ගෙවීමක් කරනු ලබයි.

උදාහරණ:

• www.priceline.com
• www.accompany.com

B2E ව්‍යාපාරයෙන් රැකියා නියුක්තයින්ට

සමාගමක භාණ්ඩ හා සේවා ඔවුන්ගේ සේවා දායකයින්ට සැපයීම B2E නම් වේ.

මෙය රැකියා කරන්නවුන් සම්බන්ධ පොදු කාර්යයකි. මෙහිදී රැකියාවක නියුක්ත වන්නන්ට ආයතනය තුළ ඇ්තේ එක් වෙබ් ලිපිනයකි. B2E ව්‍යාපාරික මුදග් ගනුදෙනු වර්ගය සේවා නියුක්තිකයන්ගේ අවශ්‍යතාවන්ට ගැලපෙන පරිදි සකස් කරනු ලැබේ.

G2C ආණ්ඩුවෙන් පාරිභෝගිකයාට.

මෙහිදී ආණ්ඩුවෙන් පාරිභෝගිකයාට සේවාවක් සපයයි. ආණ්ඩුව මුදල් ඉතිරි කරන අතර වඩා වැදගත් තොරතුරු හා සේවාවන් මහජනයාට ලබාදේ.

උදාහරණ:

මර්ගගත බලපත්‍ර අලුත් කිරීම (Online License Renewal), බදු.

විද්‍යුත් ව්‍යාපාර ක්‍රියාවලිය.

අතථ්‍ය ආචයන් (Virtual Storefront) අන්තර්ජාලය හරහා සෘජුව භාණ්ඩ විකිණීම මෙහිදී සිදුවේ. මෙහි විද්‍යුත් නාමාවලියක් ඇති අතර පැය 24 තුළම මෙම ගනුදෙනු විවෘතව ඇත.

උදාහරණ:

www.amazon.com

www.compudata.com

www.cdnow.com

තොරතුරු තැරැව්කරුවන් (Information Brokers)

මෙය ව්‍යාපාරයක් හෝ පුද්ගලයෙක් විය හැකි අතර සේවාදායකයින්ට පොදු දත්ත බැංකුවලින් තොරතුරු සොයා දෙයි. මෙයින් සේවාදායකයින්ට කාලය සහ මුදල් ඉතිරි වේ. මාර්ගගත දත්ත එකතු කරයි.

වට්ටම් මත විකිණීම කරයි. මේවායේ දැන්වීම් ප්‍රචාරණය ඇත. දායකත්වය ලබාගත හැක. B2B හෝ B2C විය හැක.

උදාහරණ:

• වෙළඳපොල පර්යේෂණ (market research)
• පේටන්ට් පර්යේෂණ (patent research)
•  මාර්ගගත වෙළඳපොල (online market)
• www.ebay.com
• www.caretotrade.com
• www.greekvillege.com

අන්තර්ගත සපයන්නා (Content Provider)

මෙමඟින් නොයෙක් වර්ගයේ විද්‍යුත් තොරතුරු සපයයි. මේ අතර ප්‍රවෘත්ති, වගන්ති, විද්‍යුත් තැපැල්, චිත්‍රක, ලිපි, චලන රූප වැනි නිතරම නවීකරණය වන තොරතුරු ඇත.

උදාහරණ:

• www.yahoo.com
• www.aol.com
• www.wikipedia.org

මාර්ගගත සේවා සපයන්නා (Online  Service Provider)

මෙමඟින් පාරිභෝගිකයාට මාර්ගගත සේවාවක් ලබාදීම සිදු කරයි.

ද්වාර (Portals)

භාවිතා කරන්නාට (anchor) මේ සමඟ ඈඳුනු වෙබ් අඩවි බලාගත හැකිය. ආණ්ඩුව මඟින් ආණ්ඩුවේ ආයතන ගැන සහ විශ්වවිද්‍යාල වලින් ශිෂ්‍යයින්ගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා ද අධ්‍යාපනය, විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනය යනාදිය ද ගැන ද්වාර සාදා ඇත.

උදාහරණ:

• www.iide.vit.edu
• www.wsu.edu - වොෂින්ටන් රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාලය
• www.myharward.edu - හාවඩ් විශ්ව විද්‍යාලය
• www.myasu.edu - ඇරිසෝනා විශ්ව විද්‍යාලය
• www.myyahoo.com - වාණිජ ද්වාරයකි.
• www.gov-lk - ශ්‍රී ලංකා අන්තර්ජාල බිහිදොර

අතත්‍ය ප්‍රජාව (Virtual Communities)

භාවිත කරන්නාට දෘශ්‍යමාන නොවන සමාජ මේ නමින් හඳුන්වයි. මෙහිදී තොරතුරු, දුරකථන, පුවත්, ලිපි, විද්‍යුත් තැපෑල හරහා පුද්ගලයින් සමූහයක් අතර තොරතුරු සන්නිවේදනය කරයි. පුද්ගලයින් හමුවීම, කතාන්දර හුවමාරු කිරීම, එකට වැඩ කිරීම, දේශපාලනය, පරිසර, ලෙඩරෝග පිළිබඳ තොරතුරු හුවමාරු කිරීමට අතත්‍ය ප්‍රජාව යොදා ගනියි. වේවායේ කථන කාමර, නිවේදන  පුවරු ඇත.

උදාහරණ: Yahoo groups, Google groups

විද්‍යුත් ව්‍යාපාරවල වාසි සහ අවාසි.

විද්‍යුත් ව්‍යාපාර සේවය ලබාගන්නා සහ ලබාදෙන්නා අතර විශ්වාසය මත රඳා පවතී.

වාසි:

• භාණ්ඩ විකිණීමෙන් පසු සහය දීම, ක්‍රියාකාරීත්වය හා මඟපෙන්වීම.
• ආකර්ශනීය භාණ්ඩ තෝරා ගැනීම
• තරගකාරී මිලගණන්
• තෘප්තිමත් බව සහතික වීම
• වේගවත් සේවාවන්
• පහසුවෙන් ළඟිවිය හැකි පිටු
• ඉක්මන් මිලදීගැනීම් හා බෙදාහැරීම්
• දැන්වීම්
• තෑගි දීම්, වට්ටම්, විශේෂ තෑගි
• පාරිභෝගිකයාට පුද්ගලික අවධානය යොමු කිරීම
• කථන කාමර, විද්‍යුත් සමාජ, ප්‍රවෘත්ති කණ්ඩායම්, සමාජීය අන්තර් සබඳතා.

අවාසි:

• ඇනවුම් කළ භාණ්ඩවල විශ්වාසවන්ත බව නොමැතිවීම
• ඇනවුම් කළ භාණ්ඩවල තොරතුරුවල විශ්වාසවන්ත බව නොමැතිවීම
• විකුණන සමාගම් අතර සබඳතාවක් නැතිවීම
• මුදල් ගෙවීමේදී ණය පත් වල විශ්වාසවන්තභාවය ගැටලු සහගත වීම
• ඉතිරි මුදල් ගැන අනාරක්ෂිත බව
• එවනු ලබන භාණ්ඩ වල අනාරක්ෂිත බව